Tekstuele handleiding satellietdataportaal

Inleiding

In deze handleiding wordt beschreven hoe u gemakkelijk het portaal kan gebruiken. Daarbij krijgt u inzicht in de verschillende mogelijkheden binnen het portaal. Mocht u vragen houden dan kunt u gerust contact opnemen met onze helpdesk. Doorgaans is deze bereikbaar van 08:30 tot 18:00 op werkdagen.

Telefoon: 0527-241010

E-mail: helpdesk_nso@geoserve.nl

Voor wie is het satellietdataportaal bedoeld?

Hoewel satellieten wereldwijd opnames kunnen maken, bevat het satellietdataportaal uitsluitend satellietdata van Nederland (en soms een klein stuk net buiten de landsgrenzen) en Caribisch Nederland (de BES-eilanden; Bonaire, Sint Eustatius en Saba).

De satellietdata is bedoeld voor alle Nederlandse gebruikers (inclusief die van Caribisch Nederland). Zowel in (Caribisch) Nederland gevestigde bedrijven, overheden en organisaties als individuele personen, woonachtig in (Caribisch) Nederland.

Met welke apparaten kan het satellietdataportaal worden gebruikt?

Het satellietdataportaal kan worden gebruikt met een PC, mobiele telefoon of tablet. De volledige functionaliteit is beschikbaar op zowel de PC als tablet. Deze handleiding is dan ook gericht op de gebruikers van de PC en/of tablet. Via de mobiele telefoon heeft u toegang tot onder andere de meest recente mozaïeken van 30cm resolutie satellietbeelden.

Welke satellietdata kan ik vinden?

Er worden 2 typen satellietdata beschikbaar gemaakt: optische data en radardata. Van optische data worden beelden gemaakt in natuurlijke kleuren (zoals het menselijke oog het zelf ook zou waarnemen van boven) en voor de meeste beelden ook in false color. Bij een false color opname wordt ook een (nabij-) infrarood kanaal getoond (in het rood). Omdat (nabij-)infrarode straling sterk reageert op vegetatie, is een false color beeld bij uitstek geschikt om die vegetatie te bekijken (fel rood betekent veel vegetatie).

Er zijn verschillende optische datasets beschikbaar met verschillende geometrische resoluties. De meest gedetailleerde satellietbeelden zijn van Superview (met een resolutie van 50cm). Deze zijn van de laatste jaren beschikbaar.

Optische datasets

2023 – heden: Pleiades-NEO en SuperView-NEO-1, 30cm resolutie, iedere 6 weken
2019 – 2022: Superview, 50cm resolutie, iedere 6 weken
2017 – 2018: Triplesat, 80cm resolutie, iedere 6 weken (uitgezonderd winterperiode)
2018: PlanetScope, 4,8m resolutie, iedere week (van half april t/m half september)
2014 – 2016: Spot- 6/7, 1,5m resolutie, iedere maand
2012 – 2014: Formosat, 2m resolutie, iedere 10 dagen

Daarnaast is er een radardataset beschikbaar. Deze data wordt opgenomen door de Canadese Radarsat-2 satelliet. Het voordeel van radardata is dat het geen last heeft van bewolking en ook ’s nachts kan worden opgenomen. Radardata wordt onder meer toegepast bij het meten van verzakkingen (InSAR). Hiervoor wordt een ruwe versie van de radardata gebruikt (SLC). Om die reden kan deze data niet visueel getoond worden in het portaal zelf. De radardata is alleen als download beschikbaar op de FTP van het satellietdataportaal.

Radar dataset

2015 – heden: Radarsat-2, 5m resolutie, iedere 24 dagen
2012 – 2015: Radarsat-2, 25m resolutie, iedere 24 dagen

Wat mag ik doen met de satellietdata?

U mag de satellietdata van het satellietdataportaal zowel voor professionele als privé doeleinden gebruiken. De eigenaren van de satellietdata hebben organisaties en individuen, die gevestigd zijn in Nederland, het recht gegeven om de satellietdata binnen Nederland te gebruiken. De satellietdata mag niet door organisaties of individuen in het buitenland gebruikt worden. Deze beperking is ook van toepassing op bewerkte satellietdata (zolang de satellietdata nog herkenbaar is).

De uitgebreide licentievoorwaarden kunt u vinden op:

https://www.spaceoffice.nl/nl/satellietdataportaal/toegang-data/licentievoorwaarden/

Als u twijfelt neem dan contact op met de helpdesk.

Registreren, hoe en waarom?

Zonder registratie kunt u de satellietdata alleen bekijken in de viewer van het satellietdataportaal. Door u te registeren als gebruiker van het satellietdataportaal krijgt u volledige toegang tot de satellietdata (o.a. download).

U kunt zich registreren door in de zijbalk links in het venster “Profiel” te kiezen en dan “Registreren”. Bij registratie verklaart u o.a. dat u zich aan de licentievoorwaarden van de satellietdata houdt.

Hoe kan ik de satellietdata vinden in het satellietdataportaal?

De data is te vinden op de website: www.satellietdataportaal.nl.

In het zijpaneel links op de webpagina bevindt zich het bovenstaande menu.

De zoekprocedure loopt van boven naar beneden:

1: Keuze NL/BES

Standaard laadt de kaart van Nederland. Via de “NL/BES” – knop kan een van de BES-eilanden actief worden gemaakt.

2: ZOEKEN

Hierbij kunt u uw zoekgebied invoeren d.m.v. het zetten van een puntlocatie (Plaats marker-symbool), het tekenen van een lijn, vierkant of polygoon op de kaart, of het ingeven van een (topografische) naam, bijvoorbeeld adres, plaatsnaam, regio of postcode, in het invulveld.

Tevens kunt u een eigen geo-bestand (max. 4MB | ± 4000 punten) van uw interessegebied uploaden om als zoekgebied te gebruiken.

U kunt het zoekgebied ook opslaan zodat u het bij volgende sessies weer opnieuw kan gebruiken (zie onder 08 Hoe kan ik mijn zoekgebied bewaren en op de hoogte blijven van nieuwe opnames? hoe dit werkt).

Zoekresultaten:

Zodra u het zoekgebied heeft ingevoerd verschijnen de zoekresultaten. Deze resultaten worden in een nieuw zijpaneel boven elkaar weergegeven op volgorde van opnamedatum (met meest recent opgenomen beeld bovenaan).

Door in dit zijpaneel op het gewenste satellietbeeld te klikken wordt dit beeld op de kaart gezet. Standaard wordt het beeld in natuurlijke kleuren (RGB) getoond. Door op “IRG” te klikken in de zoekresultaten wordt het false color beeld getoond.

Daarnaast kunt u al de zoekresultaten verfijnen middels de twee schuiven boven de gevonden zoekresultaten. Met de schuif “Bewolkingraad in %” kunt u te bewolkte beelden weg filteren. En met de schuif “dekkingspercentage” kunt u beelden weglaten die een te klein deel van het interessegebied dekken (bij 100% dekt het beeld dus volledig het interessegebied).

3: LAGEN

Ook kunt u de achtergrondlaag kiezen waarop de satellietdata wordt getoond. Standaard opent het portaal met de BRT achtergrondkaart. Desgewenst kunt u, via de optie “Basiskaart” onder LAGEN ook de OpenStreetMap of een luchtfoto als achtergrond kiezen.

In dit menu kunt u ook landsdekkende mozaïeken van de satellietdata bovenop de achtergrondlaag zetten. Deze mozaïeken zijn gemaakt van een “best of” selectie van de scherpste satellietdata (sinds 2023 zijn dat 30cm resolutie beelden, daarvoor 50cm of 80cm resolutie beelden). De selectie wordt gemaakt uit periodes van steeds 6 à 8 weken.

3: FILTEREN

Hierbij kunt u de zoekresultaten verbreden of verfijnen door een keuze te maken uit de datasets en de zoekperiode aan te passen. Standaard worden de 30cm beelden getoond die jonger zijn dan 6 maanden.

Hoe kan ik mijn zoekgebied bewaren en op de hoogte blijven van nieuwe opnames?

Nadat u het zoekgebied heeft gedefinieerd (zie onder 07 Hoe kan ik de satellietdata vinden in het satellietdataportaal? hoe dit werkt) kunt u het bewaren voor toekomstige sessies.

• Zorg ervoor dat u eerst bent ingelogd.
• Selecteer “PROFIEL” uit de zijbalk.
• Voer onder “Interessegebied toevoegen” de naam in van het zoekgebied.
• Sla het zoekgebied op met de save-knop (het “schijf”-symbooltje)

Er worden bijna dagelijks nieuwe satellietbeelden opgenomen die in het satellietdataportaal worden toegevoegd. Mocht u op de hoogte willen blijven van nieuwe opnames van uw zoekgebied, dan kunt u dat instellen bij uw opgeslagen zoekgebied met de schuif “Monitor”. Hierna krijgt u steeds een e-mail zodra er een nieuw optisch satellietbeeld van uw zoekgebied is toegevoegd aan het satellietdataportaal.

Hoe kan ik de satellietdata bekijken in het satellietdataportaal?

Zodra u een satellietbeeld hebt geselecteerd uit de zoekresultaten van de zijbalk wordt het op de achtergrondlaag gezet. Met de computermuis kunt u nu over het beeld bewegen (linkermuistoets ingedrukt houden en slepen) en inzoomen tot op vol detail (met behulp van muiswieltje). U kunt eenvoudig een ander beeld bekijken door op een ander beeld uit de zoekresultaten te klikken.

Standaard wordt het natuurlijke kleurenbeeld getoond (RGB; Rood-Groen-Blauw), zoals we hetzelf ook zouden waarnemen met onze eigen ogen. In plaats daarvan kunt u ook het false color beeld (IRG; (nabij-)Infrarood-Rood-Groen) bekijken. Dit doet u door bij het beeld in de zoekresultaten op “IRG” te klikken

Hoe kan ik de satellietdata bekijken in het satellietdataportaal?

Beelden vergelijken

Als u 2 of meer beelden onderling wilt vergelijken om veranderingen te zien dan kunt u de “Vergelijker” gebruiken.

Selecteer uit de zoekresultaten het eerste satellietbeeld door erop te klikken en na het uitvouwen op “Selecteer voor vergelijking” te klikken.
Selecteer op dezelfde manier het tweede / volgende satellietbeeld. TIP: dit kan ook een false color-weergave van hetzelfde of ander beeld zijn.
Vervolgens kunt u op “Vergelijking openen” klikken via “ACTIES” van de menubalk.

Als de “vergelijker” is geopend kan met de slider de beelden worden vergeleken. Via de pull down menu’s kan tussen de beelden worden gewisseld.

Time lapse

Meerdere beelden vergelijken kan u middels een time lapse. De gekozen beelden worden dan automatisch in volgorde van selectie achter elkaar getoond.

Selecteer uit de zoekresultaten het eerste satellietbeeld door erop te klikken en na het uitvouwen op “Selecteer voor timelapse” te klikken.
Selecteer op dezelfde manier achter elkaar de volgende satellietbeelden.
Vervolgens kunt u op “Timelapse openen” via “ACTIES” van de zijbalk.
Eenmaal geopend kunt u de timelapse bekijken, door en terug bladeren en pauzeren .
Ook kunt u de URL naar de timelapse naar uw e-mailadres sturen. Ook kan de timelapse direct uit het portaal gedownload worden (mp4-formaat).

Hoe kan ik de satellietdata gebruiken in mijn GIS?

Van alle satellietdata in het portaal zijn ook GIS-geschikte versies gemaakt. Dit betekent dat ze direct te openen en bekijken zijn in uw GIS (en kaartcorrect gebruikt kunnen worden samen met uw andere GIS-data). De gebruikte methode is WMTS.

Het bekijken van de data in uw GIS gaat als volgt:

Kies het beeld dat u wilt bekijken uit de zoekresultaten van de zijbalk.
Kies of u “natuurlijke kleuren” wilt (RGB) of “false color” (IRG).
Kies vervolgens “Selecteer voor WMTS”.
Het gekozen beeld komt nu in het lijstje onder “ACTIES” in de zijbalk.
Desgewenst kunt u eerst nog meerdere beelden toevoegen aan dit lijstje (door bovenstaande stappen opnieuw uit te voeren).
Nu kunt u het beeld klikken in dit lijstje en vouwt het open in 1 of meerdere scenes (afhankelijk of het een beeldstrook is of een beeld van 1 scene groot). Nu kunt u een scene uitkiezen en het WMTS-adres van of de RGB of de IRG kopiëren (door erop te klikken). Het WMTS-adres wordt nu automatisch gekopieerd naar het klembord van uw PC.
Vervolgens kunt u in uw GIS dit adres invoeren bij toevoegen WMS/WMTS-laag (o.a. kan dit in ArcGIS en QGIS). Het is niet nodig om een authenticatie toe te voegen.

Hoe krijg ik al mijn zoekresultaten in mijn GIS?

In plaats van een WMTS-link voor ieder afzonderlijk beeld in uw GIS in te voeren, kunt u ook één WMTS-link generen voor al uw gevonden zoekresultaten.

Dit doet u door eerst uw interessegebied op te slaan (zie “Hoe kan ik mijn zoekgebied bewaren en op de hoogte blijven van nieuwe opnames?” voor uitleg hoe). Daarna kunt u het interessegebied openvouwen en de WMTS link generen. U kunt dit doen voor zowel RGB als IRG.

Hoe kan ik de satellietdata downloaden en zelf gebruiken?

Voordat u de satellietdata kunt downloaden, dient u ingelogd te zijn in het satellietdataportaal met uw gebruikersaccount. U kunt inloggen via het menu van het satellietdataportaal “PROFIEL” in de zijbalk. Heeft u nog geen gebruikersaccount? Zie onder 06 Registreren, hoe en waarom? hoe u zich kunt registreren.

U kunt de satellietdata ook downloaden en gebruiken in uw eigen applicatie (zoals Catalyst, ERDAS, SNAP, PhotoShop, etc.). Er zijn verschillende type producten beschikbaar. Het bestandsformaat is steeds GeoTIFF. De geometrische projecie is RD – Rijksdriehoek (EPSG: 28992), behalve de ruwe data (die is in UTM of geografische coördinaten).

Beschikbare type producten:

Ruw beeldmateriaal: Dit zijn de producten zoals geleverd door de leverancier. De beelden zijn nog niet geometrisch gecorrigeerd. De beelden zijn wel radiometrisch en sensor gecorrigeerd.
Geometrisch gecorrigeerde satellietdata (naam: “RGBI 12bit RD Ortho”): Hierbij is het ruwe beeldmateriaal nauwkeurig geometrisch gecorrigeerd (en geprojecteerd naar RD). De spectrale informatie (radiometrie) is onbewerkt, waardoor het beeld optimaal gebruikt kan worden voor analyse of visualisatie doeleinden. Dit product heeft ook alle multispectrale kanalen (Rood, Groen, Blauw, nabij-Infrarood). Dit product is zowel beschikbaar als multispectraal product (1.2 meter resolutie in geval van Pleiades NEO- of Superview NEO-1 -data) en als pansharpened product (0.3 meter resolutie bij Pleiades NEO- of Superview NEO-1 -data).
GIS-klaar satellietdata (naam: “RGB 8bit RD GIS-klaar” of “IRG 8bit RD GIS-klaar”): Behalve een geometrische correctie is op deze data ook een extra radiometrische correctie toegepast. De beelden zijn visueel geoptimaliseerd. Er is zowel een versie in natuurlijke kleuren (RGB) beschikbaar als een “false color” (IRG).

Er zijn 2 manieren hoe de data gedownload kan worden: via het portaal (handig voor een beperkt aantal downloads) of via FTP (handig wanneer veel of vaak producten moeten worden gedownload),

Via het portaal:

Kies het beeld dat u wilt downloaden door erop te klikken in de zoekresultaten van de zijbalk.
Kies vervolgens “Selecteer voor download”.
Het gekozen beeld komt nu in het lijstje onder “ACTIES” in de menubalk.
Desgewenst kunt u eerst nog meerdere beelden toevoegen aan dit lijstje (door bovenstaande stappen opnieuw uit te voeren).
Nu kunt u het beeld klikken in dit lijstje. U kunt dan kiezen welk type product u wilt downloaden. Daarnaast zal de download direct beginnen.

Via FTP:

FTP-download kan alleen via een FTP-client worden gedaan (zoals FileZilla). FTP-download via een webbrowser is niet mogelijk (vanwege de gebruikte encryptie).

Adres: ftp.satellietdataportaal.nl

Inloggen gaat met uw gebruikersnaam en wachtwoord van het satellietdataportaal. Hieronder vindt u de instellingen voor de FTP-client.

Eenmaal ingelogd kunt u de data selecteren en downloaden. De data is opgedeeld per satelliet en vervolgens per producttype en opnamedatum (naamconventie: JJJJMMDD).

Hoe kan ik een uitsnede uit een satellietbeeld downloaden?

Wanneer uw interessegebied (aanzienlijk) kleiner is dan het gebied van het hele satellietbeeld, dan kunt er ook voor kiezen om een uitsnede uit het satellietbeeld te downloaden. Dit doet u door een bestelling te plaatsen in het portaal.

Via het portaal:

Voer uw interessegebied correct in
Kies het beeld waarvan u een uitsnede wilt downloaden uit de zoekresultaten van de zijbalk.
Kies vervolgens “Voeg toe aan bestelling”.
Het gekozen beeld komt nu in het lijstje onder “ACTIES” in de menubalk.
Kies dan “Bestelling plaatsen” en het type product van de uitsnede/clip.
Geef een referentienaam op voor de bestelling en plaats de bestelling.
Uw bestelling wordt nu geproduceerd. Afhankelijk van de bestelgrootte en wachtrij met andere bestellingen, kan het 10 minuten tot enkele uren duren totdat de bestelling klaar is.
Zodra de bestelling klaar is ontvangt u een e-mail met een download-link naar het product.
Uw bestelling is ook terug te vinden onder “PROFIEL” en vervolgens “Jouw bestellingen”.